Boka kotorska

 

U klubu najlepših zaliva svijeta

 

 

Crnogorsko primorje je svakako najatraktivniji deo Crne Gore. Najsloženiju morfolosku celinu čini zaliv Boka Kotorska koji se sastoji iz četiri proširenja međusobno povezanih moreuzima. Na ulazu od mora smešteni su Hercegnovski i Tivatski zaliv, međusobno povezani moreuzom Kumbor. Idući prema unutrašnjosti zalazi se u Risanski i Kotorski zaliv koji su sa Tivatskim povezani uzanom morskom celinom pod imenom Verige.

 

Bokokotorski zaliv spada medu najlepše zalive u svetu. Dug je po središnjoj liniji 30 km i na ulazu širok 1.500 m. Obalska dužina je 106 km a površina mora 88 kmn. Najveću dužinu obale ima Hercegnovski zaliv - 45,235 km, zatim Kotorski zaliv 24,990 km, Tivatski zaliv 22,495 km, dok je obala Risanskog zaliva najkraća, samo 12,980 km. Obod Bokokotorskog zaliva predstavljen je u vidu strmih i visokih padina planina Orjen, prema Krivošijama i Lovćen prema Njegušima. Na ulazu u Bokokotorski zaliv nalazi se kamenito ostrvo i tvrđava Mamula iz 1850. godine. U bokokotorskom zalivu nalazi se 7 ostrva među kojima je najveće po površini Sv. Marko (stariji naziv Stradioti), zatim Ostrvo Cveća, Mamula (Lastavica), Sv.Đorđe, Gospa od Škrpjela, Milosrđa (Otok), dok je najmanje ostrvo Mala Gospa.

 

Mesta u zalivu su međusobno povezana drumskim i pomorskim komunikacijama. One, takode, cine dio ukupne atraktivnosti zaliva. Pomorske veze se ostvaruju posredstvom lokalne i linijske plovidbe. Ključnu ulogu u drumskom komuniciranju ima jadranska magistrala koja uokviruje zaliv povezujući priobalna mesta. Najuži deo zaliva je tesnac Verige, preko koga je planirana gradnja mosta, ali to nije ostvareno tako da u tom delu sada saobraća trajekt između Lepetana i Kamenara, čime znatno skraćuje dužinu jadranske magistrale kroz zaliv. Međusobna povezanost i jedinstvo prirodnih i antropogenih motiva cine jadransko more jedinstvenom predeonom celinom, ne samo na evropskom Mediteranu, vec i u svetu uopste. Toplo more, prijatna klima, mediteranska vegetacija, specifičan životinjski svet, arheološka nalazišta, manja i veća naselja, svojevrsno su bogatstvo naseg mora i primorja.

 

U risanskom zalivu nalaze se dva ostrvca - Sveti Đordje i Gospa od Škrpjela, na kojima su smješteni verski objekti sa umetničkim delima neprocenjive vrednosti. Na ostrvima se nalazi i zbirka arheoloških eksponata, slikarskih portreta, brodova i predmeta umetničkih zanata i svakodnevnice. Peraški školji Sv. Đorđe i Gospa od Škrpjela su neodvojivo povezani sa istorijskim, pomorskim i kulturnim razvojem Perasta, sa kojim zajedno, čine najčarobniji deo Bokokotorskog zaliva.

 

 

Gospa od Škrpjela je otvoreno, vedro, razigrane arhitekture mesto okupljanja mnogih hodočasnika i znatiželjnika. Nastao je nasipanjem i širenjem veštackog ostrva, oko hridi, na kome Peraštani podižu i ukrašavaju hram, najlepši zavet Bogorodici, jedinstven na čitavom Mediteranu. Gradnja prvobitne male kapele na hridi počinje 22.jula 1452.god, kada po legendi braća Martešić, ribari iz Perasta pronalaze ikonu Bogorodice, za koju se vezuje čudesno ozdravljenje, jednog od njih. Potapanjem kamenja, starih isluženih i zarobljenih jedrenjaka, otpočeo je mukotrpni proces stvaranja Gospe od Škrpjela, koji je do danas sačuvan u običaju, fašinade, kada, u smiraj dana, 22.jula, barke natovarene kamenjem otplove prema Gospinom školju, kako se nastavlja vekovna tradicija čuvanja Gospinog svetišta.

 

Bogato darivana, Gospa od Škrpjela je čuvar najpoznatijeg i najvrednijeg goblena. Vezla ga je Jacinta Kunić – Mijović punih 25 godina, čekajuci svog dragog da se vrati sa broda. Pored zlatnih i srebrnih niti, u goblen je uplela i vlasi sopstvene kose.

 

 

 

Bedemi su začeti još u ilirsko doba i razvijani sve do XVIII veka. Od troje gradskih vrata najstarija su "južna", delom nastala u IX veku, dok su "Severna" i "Glavna" sagrađena u stilu renesanse polovinim XVI veka. Reprezentativni spomenik romanske arhitekture na Jadranu predstavlja velelepna kotorska katedrala svetog Tripuna, podignuta 1166. godine, izgrađena na ostacima ranijeg hrama iz IX veka. U njoj se nalaze ostaci fresaka iz XIV veka i bogata riznica sa delima domaćeg i venecijanskog zlatarstva od 14. do 20. veka. Pored katedrale, u prostoru grada sačuvana je bogata baština sakralne arhitekture od XII do XX veka:

 

 

 

- Romanička crkva sv. Luke sagrađena za vreme vladavine velikog župana Nemanje i njegovog sina Vukana 1195. godine;

 

- Romanička crkva sv. Ane s kraja XII veka, s freskama iz XV veka;

 

- Romanička crkva sv. Marije iz 1221. godine. U njoj se nalaze ostaci monumentalnog fresknog slikarstva, kao i ranohrišćanski baptisterij;

 

- Gotička crkva sv. Mihovila sagrađena na ostacima benediktanskog samostana iz VII veka, s freskama iz XV veka;

 

- Crkva sv. Klare iz XIV veka, sa izuzetno lepim mramornim oltarima, radom Frančeska Cabiance iz XVIII veka;

 

- Crkva Gospe od Zdravlja, XV vek;

 

- Pravoslavna crkva sv. Nikole, s početka 20. veka, s bogatom zbirkom ikona.

 

U gradu se nalaze i mnogobrojne palate: palata Drago, s gotskim prozorima iz XV veka, palata Bizanti iz XVII veka, palata Pima s tipičnim oblicima renesanse i baroka iz XVI veka; palata Grubonja sa ugrađenim grbom stare kotorske apoteke, osnovane 1326. godine; palata Grgurina iz XVIII veka, danas zgrada Pomorskog muzeja, kao i Sat kula iz XVI veka pored koje se nalazi srednjevekovni stub srama.